Genel bakış
Kreatin, çoğunlukla kaslarda ve beyinde bulunan bir amino asittir. Sentetik olarak da üretilebilmesine rağmen, deniz ürünleri ve kırmızı et en iyi doğal kreatin kaynakları olup, vücutta karaciğer, pankreas ve böbreklerde de kreatin üretilebilmektedir.
Vücutta kreatin fosfokreatine dönüştürülür ve kaslarda enerji için depo edilir. Sonuç olarak, kreatin atletik performansı iyileştirmek ve kas kütlesini arttırmak için oral olarak kullanılır.
Oral kullanım ayrıca, belirli beyin bozukluklarını, konjestif kalp yetmezliğini ve benzer durumları tedavi etmek amacıyla da tercih edilir. Bunun dışında cilt yaşlanmasını tedavi etmek için topikal olarak da kreatin kullanılabilmektedir.
Kanıt
Belirli faaliyetler ve koşullar için kreatin kullanımı üzerine yapılan araştırmalar şunları göstermektedir:
- Egzersiz performansı
Oral kreatin kullanımının egzersiz üzerindeki etkisi üzerine geniş bir araştırma grubu olmasına rağmen net bir sonuç üretilememiştir. Oral kreatin kullanımının, sprinter ve halter kaldırma gibi kısa enerji patlamaları gerektiren sporculara fayda sağlayabileceği bildirilmektedir.
- Nadir kreatin metabolize edici sendromlar
Bazı kreatin eksikliği sendromları olan çocuklarda oral kreatin takviyesi bazı semptomları iyileştirebilmektedir.
- Kalp yetmezliği
Kalp yetmezliği tedavisi için oral kreatin kullanımını destekleyecek yeterli kanıt bulunmamaktadır.
- Cilt yaşlanması
Ön araştırmalar, altı hafta boyunca her gün yüze uygulanan kreatin ve diğer bileşenleri içeren bir kremin erkeklerde cilt sarkmasını ve kırışıklıklarını azaltabileceğini düşündürmektedir. Bir başka çalışma ise, kreatin ve folik asit içeren bir kremin güneş hasarını iyileştirdiğini ve kırışıklıkları azalttığını göstermektedir.
Vejetaryenler gibi düşük kreatin seviyelerine sahip kişilerde kreatin takviyelerinin daha etkili olduğu görülmüştür.
Sonuç Olarak
Genel olarak güvenli
Kreatin, koşucular ve halterciler gibi kısa hız veya kas patlamaları gerektiren sporculara fayda sağlayabilmektedir.
Kreatin kullanımının tüm sporcularda faydalı olmayacağı bildirilirken, kanıtlar kreatinin belirtildiği gibi alındığında genellikle zararlı olmadığını göstermektedir. Bununla birlikte, böbrek rahatsızlıkları olan veya böbrek hastalığı riski taşıyan kişilerin, olası böbrek hasarına karşı kreatin almadan önce doktorlarına danışmaları gerektiği bildirilmektedir.
Güvenlik ve Yan Etkiler
Oral olarak uygun dozlarda kullanıldığında, kreatinin beş yıla kadar kullanımı güvenlidir. Ancak yüksek dozlarda alınan kreatinin muhtemelen güvenli olmadığı ve karaciğere, böbreklere veya kalbe zarar verebileceği endişesi mevcuttur.
Kreatin şu yan etkilere neden olabilmektedir:
- Kas krampları
- Mide bulantısı
- İshal
- Baş dönmesi
- Gastrointestinal ağrı
- Kilo artışı
- Ödem
- Sıcaklık intoleransı
- Ateş
Böbrek hastalığı öyküsü veya böbrek problemleri riskini artıran diyabet gibi durumları olanların kreatin kullanmaması gerektiği bildirilmektedir. Ayrıca, bipolar bozukluğu olan kişilerde kreatinin maniyi artırabileceği konusunda bazı endişeler de mevcuttur.
Etkileşimler
Birçok ilaç kreatin ile etkileşime girip, böbrek hasarı riskini artırabilmektedir.
Olası ilaç etkileşimleri şunları içerir:
- Nefrotoksik ilaçlar
Yüksek dozlarda kreatin alımı böbrek hasarına neden olabileceğinden, kreatinin böbreklere zarar verebilecek ilaçlarla (nefrotoksik ilaçlar) birlikte kullanımıyla ilgili endişeler mevcuttur. Potansiyel olarak nefrotoksik ilaçlar arasında ibuprofen (Advil, Motrin IB, diğerleri) ve naproksen sodyum (Aleve, diğerleri), siklosporin (Neoral, Sandimmune) ve diğerleri gibi steroid olmayan antienflamatuar ilaçlar (NSAID’ler) bulunur.
- Kafein ve efedra
Kafeinin kreatin ile birlikte alınması kreatinin etkinliğini azaltabilmektedir. Kafeinin kreatin ve takviye efedra ile birlikte alınması inme gibi ciddi yan etkilerin riskini artırabilir.
Çevirmen: Mehtap Özkanlı
Editör: Eren Örmeci
Kaynak: Mayo Clinic
