D Vitamini

Genel bakış

Kemiklerin ana bileşeni olan kalsiyumun sadece D vitamini varlığında emilebildiği gerçeği, D vitaminini kemik sağlığı için temel bir unsur haline getirmektedir. Doğrudan alınan güneş ışığının, cildinizdeki bir kimyasalı aktif vitamin formuna (kalsiferol) dönüştürmesi ise vücudunuzun D vitamini üretmesini sağlamaktadır.

Her besinde bulunmayan D vitamininin en iyi kaynakları; zenginleştirilmiş süt ve süt ürünleri, zenginleştirilmiş tahıllar, somon, uskumru ve sardalya gibi yağlı balıklardır.

Cildinizdeki D vitamini üretimi, saat, mevsim, enlem ve cilt rengi gibi birçok faktöre bağlıdır. Yaşanılan bölgeye göre, D vitamini üretimi kış aylarında azalabilmekte veya tamamen durabilmektedir. Ayrıca güneş kremi kullanımı zararlı ışınlardan korunmak için önemli olsa da D vitamini üretimini azaltabilmektedir.

Özellikle düzenli olarak güneşe çıkmayan yaşlı bireylerde D vitamini üretimi yetersiz kalabilir. Buna bağlı oluşabilecek sorunları iyileştirmek için D vitamini de içeren bir multivitamin takviyesinin kullanımı, kemik sağlığını iyileştirmeye yardımcı olabilir

Yaşa göre önerilen günlük D vitamini miktarı ise;

İlk 12 ay için 400 IU,
1 ila 70 yaş arası 600 IU ve
70 yaş üstündekiler için 800 IU’dur.

Kanıt

Belirli durumlarda D vitamini kullanımı üzerine yapılan araştırmalar şunları göstermektedir:

Kanser: Araştırmalar, özellikle kalsiyum ile birlikte alındığında D vitamininin bazı kanserlerin önlenmesine yardımcı olabileceğini göstermektedir.
Bilişsel sağlık: Son araştırmalar, D vitamininin bilişsel sağlıkta rol oynayabileceğini göstermektedir. Demans tedavisi gören 60 yaş ve üstü yetişkinlerin dahil edildiği küçük bir çalışmada, araştırmacılar D vitamini takviyesi almanın bilişsel işlevi iyileştirmeye yardımcı olduğunu bulmuşlardır.
Kalıtsal bozukluklar: D vitamini takviyeleri, ailesel hipofosfatemi gibi D vitamininin emilememesinden veya işlenememesinden kaynaklanan kalıtsal bozuklukların tedavisine yardımcı olmak için kullanılmaktadır.
Multipl skleroz: Araştırmalar, uzun süreli D vitamini takviyesinin multipl skleroz riskini azalttığını göstermektedir.
Osteomalazi: D vitamini takviyesinin, kemik mineral yoğunluğunda azalma, kemik ağrısı, kas güçsüzlüğü ve kemik yumuşaması (osteomalazi) ile sonuçlanan ciddi D vitamini eksikliğine bağlı hastalıkların tedavisinde kullanılabileceği bildirilmiştir.
Osteoporoz: Araştırmalar, diyetlerinde yeterli D vitamini ve kalsiyum alan kişilerin kemik mineral kaybını yavaşlatabileceğini, osteoporozun önlenmesine ve kemik kırıklarının azaltılmasına yardımcı olabileceğini göstermektedir.
Sedef hastalığı: Cilde, D vitamini veya kalsipotrien (calcipotriene olarak bilinen bir tür D vitamini türevi) içeren topikal uygulama, bazı kişilerde plak tipi sedef hastalığını tedavi edebilmektedir.
Raşitizm: Bu nadir durum D vitamini eksikliği olan çocuklarda görülmektedir. D vitamini takviyesi ise bu sorunu önleyebilmekte veya tedavi edebilmektedir.

Sonuç Olarak

Genellikle güvenli

D vitamini eksikliğinde kemikleriniz ince ve kırılgan hale gelebilir. Ayrıca, yetersiz D vitamini alımı osteoporoz ve bazı kanser türleri ile ilişkilidir. Güneş ışığı veya beslenme ile D vitamini ihtiyacının karşılanamaması durumunda, vitamin takviyeleri kullanılabilir.

Güvenlik ve yan etkiler

Uygun dozlarda alındığında, D vitamini genellikle güvenli kabul edilir. Bununla birlikte, aşırı dozda D vitamini almak zararlı olabilir.

Günde 4,000 IU’dan fazla D vitamini alan, 9 yaş ve üstündeki çocuklar, yetişkinler, hamileler ya da emziren kadınlarda aşağıdaki yan etkiler görülebilir:

Bulantı
Kusma
İştahsızlık
Kabızlık
Zayıflık
Ağırlık kaybı
Dikkat dağınıklığı
Adaptasyon zorluğu
Kalp ritim bozukluğu
Böbrek hasarı

Etkileşimler

Olası ilaç etkileşimleri şunlardır:

Alüminyum: D vitamini ve alüminyum içeren fosfat bağlayıcıları uzun süre kullanmak, böbrek yetmezliği olan kişilerde alüminyum seviyelerini tehlikeli düzeylere taşıyabilmektedir.
Antikonvülzanlar: Fenobarbital ve fenitoin (Dilantin, Phenytek) gibi antikonvülsanlar D vitamininin metabolizasyonunu arttırır ve kalsiyum emilimini azaltır.
Atorvastatin (Lipitor): D vitamini kullanımı, bu kolesterol ilacının metabolizmada işleyiş şeklini etkileyebilir.
Kalsipotrien (Dovonex): Bu sedef hastalığı ilacı ile D vitamininin aynı anda kullanımı, kanda kalsiyumun aşırı yükselmesine neden olabilir (hiperkalsemi).
Kolestiramin (Prevalit): Kilo kaybını sağlayan bu ilaç D vitamini emilimini azaltabilir.
Sitokrom P450 3A4 (CYP3A4) substratları: Bu enzimler tarafından işlenen ilaçları kullananlar D vitaminini kontrollü almalıdır.
Digoksin (Lanoksin): Bu kalp ilacı ile beraber yüksek dozda D vitamini almaktan kaçınılmalıdır. Bu ilaçla birlikte yüksek doz D vitamini uygulanması, ölümcül kalp problemleri riskini artıran hiperkalsemiye neden olabilir.
Diltiazem (Cardizem, Tiazac): Yüksek dozda D vitamini, bu tansiyon ilaçlarının etkinliğini azaltabilecek hiperkalsemiye neden olabilir. Bu sebeple aynı anda kullanımından kaçınılmalıdır.
Orlistat (Xenical, Alli): Kilo kaybı için kullanılan bu ilaçlar, D vitamininin emilimini azaltabilir.
Tiazid diüretikler: Bu tip kan basıncı ilaçları idrarda kalsiyum atılımını azaltabilir. Bu da D vitamini alımında hiperkalsemiye yol açabilir.
Steroidler: Prednizon gibi steroidler, kalsiyum emilimini azaltabilir ve vücudunuzun D vitamini kullanımını bozabilir.
Uyarıcı laksatifler Yüksek dozda uyarıcı laksatiflerin uzun süreli kullanımı D vitamini ve kalsiyum emilimini azaltabilmeltedir.
Verapamil (Verelan, Calan): Bu kan basıncı ilacı ile birlikte yüksek dozda D vitamini almaktan kaçınılmalıdır. Yüksek dozda D vitamini, ilacın etkinliğini azaltabilecek olan hiperkalsemiye neden olabilir.